Deze onderschatte wintergroente bevat meer vezels dan de meeste populaire graansoorten

Terwijl supermarkten hun schappen vullen met exotische zaden en supplementen, groeit in de koude akkers van Noord-Brabant en Vlaanderen een groente die ongemerkt beter scoort op vezelgehalte dan quinoa of havermout. Ze is goedkoop, lokaal geteeld en staat zelden in trending recepten. Toch wijzen diëtisten en landbouwstatistieken haar aan als een stille bondgenoot tegen welvaartsziekten.

De vergeten kracht van pastinaak

De pastinaak, ooit basisvoedsel in Europa tot de aardappel haar verdrong in de 18e eeuw, maakt sinds enkele winters een bescheiden comeback. Haar witte wortel bevat gemiddeld 3,9 gram vezels per 100 gram, vergeleken met 2,4 gram voor zilvervliesrijst en 2,8 gram voor volkoren tarwe.

Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) vermeldt dat Nederlanders gemiddeld slechts 21 gram vezels per dag binnenkrijgen, terwijl de aanbeveling voor volwassenen op 30 tot 40 gram ligt. De opname van één extra portie pastinaak per week zou dit tekort merkbaar kunnen verkleinen.

Waarom ze uit beeld verdween

De verschuiving naar snellere bereidingswijzen na de Tweede Wereldoorlog maakte langzame wintergroenten minder aantrekkelijk. Pastinaak moet geschild en gekookt of geroosterd worden; microgolfmaaltijden vereisen geen aarde onder de nagels. Supermarktdata van NielsenIQ tonen dat de verkoop slechts 0,3% van het totale groentevolume uitmaakt.

Toch groeit de vraag: tussen 2018 en 2023 steeg de binnenlandse productie volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek met bijna 60%. Boeren noemen haar “de vergeten winstplant”, omdat ze goed gedijt op kleigrond zonder zware bemesting.

Vezelvergelijking zwart op wit

Product	Vezels (per 100 g)	Gemiddelde prijs €/kg (2024)
Pastinaak	3,9 g	1,95
Volkoren tarwe	2,8 g	1,20
Zilvervliesrijst	2,4 g	1,80
Quinoa (ongekookt)	3,5 g	6,50
Kikkererwten (gekookt)	4,0 g	3,10

Binnen deze cijfers schuilt het kantelpunt: een lokale wortel verslaat populaire importproducten op voedingswaarde én kostprijs. Diëtisten zoals dr. Marjolein Dubbelman van Wageningen University wijzen erop dat vooral oplosbare vezels uit knolgewassen bijdragen aan stabiele bloedsuikers.

Tussen gezondheidspolitiek en consumentengedrag

Sinds januari voert het ministerie van Volksgezondheid gesprekken over een herziening van de Schijf van Vijf om “minder populaire seizoensgroenten meer podium te geven”. Tegelijkertijd promoot de Europese Commissie via het Farm to Fork-programma kortere ketens en lagere voedselkilometers. De pastinaak past perfect in beide beleidslijnen – maar zonder marketingbudget blijft ze onzichtbaar.

Sociologen signaleren hier een spanningsveld: consumenten zeggen duurzaamheid belangrijk te vinden maar kiezen in praktijk voor gemak. Het voedingsbeleid schuift naar lokale groenten; het koopgedrag naar bewerkte alternatieven.

Koken zonder nostalgie: praktische winst vandaag

Koken: blokjes pastinaak garen in twintig minuten; puree vraagt vijftien minuten extra.
Bewaartijd: tot drie weken koel en droog zonder kwaliteitsverlies.
Nitraatgehalte: lager dan bij spinazie of andijvie (bron: EFSA-rapport 2023).
Energie-inhoud: circa 75 kcal per 100 gram – vergelijkbaar met aardappel maar met dubbel zoveel voedingsvezel.
Aanbevolen label: “On the way to PlanetProof” garandeert duurzame teelt binnen Nederland en België.

Tussen veld en bord liggen nog obstakels

Kleinhandelaren melden dat verpakking en schilkwaliteit bepalend zijn voor verkoopbaarheid; kromme exemplaren verdwijnen nog vaak uit het assortiment ondanks Europese richtlijnen tegen voedselverspilling. Producentenorganisaties pleiten daarom voor uniforme sorteringsnormen die zowel duurzaamheid als marktwaarde respecteren.

Zodra die balans gevonden wordt, kan een eenvoudige winterwortel opnieuw plaats nemen waar ze thuishoort: niet als curiositeit uit grootmoeders keuken, maar als volwaardig alternatief voor geïmporteerde graankorrels — voedzaam, lokaal én verrassend modern.